Kıymetli Seyhun Binzet ağabeyimiz meşhur Donanma dergisinin Ekim 1917 tarihli nüshasından bazı fotoğraflar gönderince uzun zamandır yapmayı ertelediğimiz bir iş için gereken motivasyona kavuştuk. Aşağıda okuyacağınız metin, aynı derginin 30 Ağustos 1917’de yayınlanan sayısından, 1917 Heybeliada Yarışları konulu yazının transkripsiyonu. En altta da ilgili fotoğrafları göreceksiniz. Meraklısı için çok keyifli satırlar…
Türk Spor Tarihi Araştırmaları Derneği
Deniz Yarışları
Memleketimiz büyük küçük altı muhtelif deniz ile muhât olduğu halde denize, denizciliğe bizden daha bigâne bir millet güç bulunur. Bîbedel ve yekta payitahtımızın eteklerine, kâh nevazişkâr yüz süren, kâh mütehevvir hücum eden denizden istifademiz de eğlencemiz de ne kadar azdır? Lodostan korkmayanların ve yüzme bilenlerin adedi İstanbul ile Konya’da hemen müsavidir, dersek pek çok mübalağa etmiş olmayız. Hâlbuki yalnız İstanbul ve İzmir gibi limanlar ve sahiller ahalisinin değil, bütün milletin denizi sevmesi, denizci olması iktiza eder. Çünkü Devlet-i Osmaniye’nin hayat ve istiklali denizdedir. Uzun sahillerimizi muhafaza edebilmek, menabi-i servetinden istifade eyleyebilmek için lodostan korkan, yüzme bilmeyen, denizci olmayan fertler de değil, denizi seven, pek çok seven, denizde gezmekten, denizde yüzmekten zevk ve haz duyan insanlara ihtiyaç vardır. Efrâd-ı milletin yüreklerini dolduracak deniz muhabbeti ve denizciliktir ki Osmanlı saltanatının ticaret-i bahriyesine, sahillerinin kesreti, şan ve ihtiyacının azameti ile mütenasib, bir paye-i rif’at verebilir. Ve ancak müterakki bir ticaret-i bahriyenin tevlid edeceği zenginliklerdir ki Osmanlı devletinin bahriye-i harbiyesine, altı muhtelif denizde bayrağını gezdirmek için muhtaç bulunduğu kavi ve mükemmel donanmayı temin ve tedarik eyleyebilir.
Milletimizin yüreğinde zevâlnâpezîr bir donanma muhabbeti olduğunu, memnuniyet ve şükran ile görüyoruz. Fakat halkımızın, kuvvetli bir bahriye-i harbiyeye malikiyet arzusu, aynı zamanda fiili bir denizcilik ve denize muhabbet ile de müterafik olmalıdır ki donanmamızı tecdîd ve ihya emelleri daha metin esas ve temeller üzerine kurulmak mümkün olabilsin.
İşte Bahriye Nezareti bu mühim noktayı nazar-ı dikkate alarak halkta denizciliğe bir meyelan husule getirmek maksadıyla her sene, büyük deniz yarışları tertip ve icrasını kararlaştırmış ve ilk yarışlar, geçen Cuma günü, Heybeliada’da, Güverte Bahriye-i Şahanesi pîşgâhında vuku bulmuştur. Bahriye Nezareti’nin, yarışlardan beklediği, iyi kürek çeken ve iyi yüzen gençler yetiştirmek olmakla beraber en ziyade atf-ı ehemmiyet eylediği cihet, halkı denizciliğe alıştıracak binnetice donanmaya zinde, çevik, denizci mürettebat yetiştirecek olan kotracılığın memleketimizde taammümüdür. Harpten sonra yapılacak yarışlar, nihayet iki yüz liralık ucuz, harcıâlem kotralar inşasını teşvik edecek surette tertip edilecek ve en büyük mükafatlar bu nevi merakibe tahsis olunacaktır.
İlk yarışlar, gerek başlangıç olması, gerek ahval-ı harbiye münasebetiyle, Bahriye Nezareti’nin arzu ettiği derecede mükemmel olamamakla beraber, her halde istikbal için ümit ve cesaret verecek bir şekilde cereyan etmiştir. Genç ve dinç kürekçilerin çoğu silahaltında bulunduğu için, büyük küçük balık kayıkları, alamanalar, milli merakib-i bahriyemizden olan mevzun ve zarif peydalar, hususi bir, iki, üç futa ve kikler yarışa hiç iştirak edememişlerdir. Yine aynı sebepten dolayı yarışa giren iki çifte iskele sandallarının adedi beşi tecavüz etmediği gibi muhtelif idman kulüplerimizden de yalnız ikisi üç çifte futa yarışına dâhil olabilmişlerdir.
Yelken ve kürek gibi malzemenin adem-i mevcudiyeti yüzünden, mesela kotraların kullanacakları yelkenler hakkında bazı tahdidat vazedildiği gibi Avrupa yapısı kürek bulunmadığı için Güverte ve Çarkçı Mekatib-i Bahriye-i Şahanesi arasında icrası musammim bulunan kik yarışlarından da bilmecburiye feragat edilmiş ve güverte mektebi talebesi arasındaki yarışlar da, yalnız (Skiff) denilen bir çifte gayet narin kiklere münhasır kalmıştır.
Yarış günü daha sabahtan pek sert esmeye başlayan rüzgarın hasıl ettiği denizler, skiff, kik, futa gibi narin ve hafif merakibi batırdığı gibi sandalları ve donanma filikalarını da pek ziyade duçar-ı müşkülat eylemiştir. Mamafih havanın ve denizin bu hali yarışa başka bir hususiyet vermiş ve bir taraftan hasımlarını, diğer taraftan rüzgâr ve denizi mağlup ederek birinci gelen sağlam yürekli, kavi pazulu, metin azimli gençlere daha fazla bir hassa-ı takdir ve iftihar bahş eylemiştir. Gerek Güverte Mektebi talebesinin gerek donanma mürettebatının, altlarındaki merakibe dolan sulara ehemmiyet vermeyerek galebe etmek azmiyle uğraşmaları, sandalları tamamen batıncaya kadar kürekleri bifütûr elden bırakmamaları ve nihayet çaresiz kalınca kemal-i metanet ve itidal ile yüzmeye başlamaları, genç bahriyelilerimizin azm-i zafer sahibi olarak yetiştirildiklerine dalalet eylediği cihetle cidden şayeste-i tahsin ve sezavar-ı iftihar idi.
Yarışların netayicini bervech-i zir kaydeyliyoruz:
Bir Çifte Sekifler: Güverte Mekteb-i Bahriyesi’nden dört efendi iştirak etmiş, üçü yolda batmış; birinciliği müntehaya takriben yüz metre kala batmış olan dördüncü sınıf talebesinden Salim Refet Efendi kazanmıştır.
Bir Çifte Futalar: Üç futa iştirak etmiş, birinciliği Paket Postahanesi memurlarından Said Efendi, ikinciliği mülazım Ruhi Efendi kazanmıştır.
İki Çifte İskele Sandalları: Üç sandal iştirak etmiş, Büyükadalı Panayot birinci, Hasköylü Aziz ikinci gelmiştir.
İki Çifte Narin Sandallar: Üç sandal iştirak etmiş, Rizeli İsmail birinci, İnebolulu Mustafa ikinci olmuştur.
Üç Çifte Kikler: Makineci ve gemici çırakları arasında icra edilmiş ve makineci çıraklarının galebesiyle neticelenmiştir.
Üç Çifte Rükûb Patalyaları: İştirak eden dört patalyadan biri azîmette, diğeri avdette batmış, Divan-ı Harb-i Bahrî Reisi’nin patalyası birinci gelmiş, ikincilik de, sandala dolan suları mütemadiyen çıkarmak suretiyle teknesini batmaktan kurtaran serdümeninin gayretiyle Dördüncü Daire Reisi’nin patalyasına nasip olmuştur.
Üç Çifte Narin Kikler: Dört kik iştirak etmiş, (Efrad-ı Cedide) birinci, (Giresun) vapurunun kiki ikinci gelmiştir.
Üç Çifte İdman Kulüpleri Futaları: Fenerbahçe ile Anadolu arasında vuku bulan bu yarış Fenerbahçe’nin galebesiyle neticelenmiştir.
Beş Çifte Donanma Filikaları: Bir Alman efrad-ı bahriyesinin rakip olduğu sekiz filika iştirak etmiş, (Proza) talim sefinesinin filikası birinci (Muayyen Zafer) kiki ikinci gelmiştir. Almanların filikası beşinci olmuştur.
Rükube Mahsus Beş Çifte Narin Filikalar: Ertuğrul sefine-i hümayunu ile Bahriye Nezareti kikleri iştirak etmiş, Ertuğrul kazanmıştır.
Altı Çifte Filikalar: Üç filika iştirak etmiş, (Turgut Reis)in filikası birinci (Cedide)ninki ikinci gelmiştir.
Yedi Çifte Filikalar: Yalnız (Yavuz Sultan Selim)in Alman efradı tarafından idare edilen iki filikası arasında cereyan eyleyen bu yarışta iskele filikası sancak filikasına galebe etmiştir.
Tahlisiye Filikaları: Anadolu Rumeli’ye galebe eylemiştir.
Birinci Sınıf Kotralar: Dört kotra iştirak etmiş, birinci (Belkıs) ikinci (Yunus) gelmiştir.
İkinci Sınıf Kotralar: Sekiz kotra iştirak etmiş, birinci (Yıldırım) ikinci (Peri) gelmiştir.
Ördek Kotralar: Beş tane tekne dahil olmuş, (Düşes) birinci, Fazıl Bey’in kotrası ikinci gelmiştir.
Yüzme: Sekiz on kişi iştirak etmiş, Heybeliada’dan Manol oğlu Hristo birinciliği, Mekteb-i Tıbbiye talebesinden Derneli Beşir Efendi ikinciliği kazanmıştır.
Yağlı Direk: Efrad-ı bahriyeden İbrahim gayet sürat ve suhuletle direğin ucundan bayrağı kapmıştır.
(A.R.)
